Jeśli chcesz grać na keyboardzie to musisz potrafić odczytać zapis nutowy. Nauka czytania nut wcale nie musi być trudna. Z nowymi książkami do nauki gry na keybordzie szybko nauczysz się czytać nuty.
Na tej stronie przedstawię wprowadzenie do zapisu nutowego. Przede wszystkim chce ci pokazać książi dla początkujących, które mogę polecić z własnego doświadczenia. Nawiasem mówiąc, szkoły muzyczne również będą zalecały te metody. Jako początkujący najwięcej nauczysz się z książek o metodzie gry na keybordzie. Z dobrą książka o keybordzie możesz rozwijać swoje umiejętności w tempie, które jest dla ciebie odowiednie.
Top 5 książek z nutami na keyboard
Trudno zdecydować, który gatunek muzyczny będzie odpowiadać twojej grze na keybordzie. Zależy to zarówno od twoich umiejętności jak i gatunku, który grasz. Jeśli jesteś początkującym graczem to powinieneś kupić książkę, która dostarczy ci podstawowej wiedzy na temat keybordu oraz technik gry. Patrz poniżej:
Najlepsza książka dla początkujących dorosłych
Najlepsza książka dla średniozaawansowanych graczy
Najlepsza książka dla dzieci
Najlepsza książka jazzowa dla początkujących
Najlepsza książka z muzyki teorii
Wprowadzenie do zapisu nutowego na keyboard
Każdy kto kocha muzykę może nauczyć się grać. Jednym ze sposobów nauki gry jest odczytywanie zapisu nutowego. Na początku może wydawać się to nieco skomplikowane, ale w rzeczywistości jest inaczej. W praktyce czytanie nut nie jest tak trudne jak wydaje się większości ludzi. Sam nauczyłem się czytać z nut w parę miesięcy i jak człowiek nauczy się czytać taki zapis, to w przyszłości nie ma z tym żadnych problemów, ponieważ zostaje to w głowie. Znajomość notacji muzycznej jest przydatna w wielu rzeczach. To sprawia, że cała praktyka staje się łatwiejsza i dokładniejsza. Jest to również sposób na przekazanie swoich pomysłów lub ćwiczeń innym, aby odtworzyli je w zamierzony sposób. Nuty są czymś w rodzaju odpowiedzi muzyki na język pisany, a zatem książkę do nut można traktować jako książkę pisaną. Autorzy piszą książki i czytają je publicznie. Podobnie jak muzycy, którzy piszą nuty, aby zagrać je przed publiką. W dzisiejszych czasach mamy także możliwość nauki utworów, odtwarzając je w czasie rzeczywistym. Ale gdyby nie nuty to nigdy nie wiedzielibyśmy w jaki sposób Mozart lub Bach chcieli, abyśmy grali ich utwory lub cokolwiek innego, co zostało skomponowane przez nich lub innych słynnych kompozytorów.
Mamy zatem wiele powodów, aby być wdzięcznym za nuty w muzyce, i również dzisiaj są one tak samo ważne jak dwieście lat temu.
Geneza systemu notacji muzycznej
Przed narodzinami tego, co znane jest nam dzisiaj jako zapis nutowy, mieliśmy coś co nazywało się neumami. Kiedy słyszymy muzykę to często zauważamy, że dźwięk staje się wyższy lub niższy. Dotyczy to wszystkich instrumentów. To stoi za całym zapisem nutowym. W przypadku neumów, nie byłeś w stanie wychwycić żadnych konkretnych nut ani rytmów. Glosy gregoriańskich mnichów stawały się coraz wyższe lub niższe. Takie neumy funkcjonowały bardziej jako zasada i wytyczna niż określone wymagania do odtworzenia pieśni.
Na dłuższa metę nie było to pomocne, ponieważ trzeba było być bardziej precyzyjnym. Więc zapis został wynaleziony po cichu na zapleczu. Na początku nie było jasnej reguły określającej ile linii powinien posiadać taki zapis. Ale z czasem zapis na pięciolinii stał się normą. Uważa się, że pierwszą osobą, która doszła do systemu zapisu nutowego, którego używamy dzisiaj, był teoretyk muzyki Guido D’Arezzo w 1050 roku. Notacja muzyczna nie jest więc nowym wynalazkiem. Ma ona ponad tysiąc lat!
Struktura zapisu
Aby czytać i zrozumieć nuty na keyboardzie – bez względu na to czy grane, czy używane do zapisu własnej lub czyjejś muzyki – należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach zapisu. Te podstawowe zasady są wbudowane nie tylko w zapis, ale także w muzykę teorii jako punkt startowy. Po pierwsze system notacji składa się z pięciu linii nazywanych pięciolinią. Można to łatwo zapamiętać na przykładzie tego ile palców posiada ludzka ręka. Jeśli chcesz pisać muzykę lub zapisywać utwory innych ludzi to następną rzeczą, której należy się nauczyć są dwie podstawowe rzeczy dotyczące zapisu. Po pierwsze należy wiedzieć w jakim kluczu zapisany jest dany utwór. Istnieje kilka różnych kluczy, które dzielą się odpowiednio na każdy dźwięk. Drugą i najważniejszą rzeczą jest zapamiętanie, który klucz to klucz wiolinowy, a który to klucz basowy.
Dzięki tym kluczom wiemy w jaki sposób powinniśmy myśleć odnośnie tonu i wysokości. Klucz wiolinowy jest często używany do zapisu notacji instrumentów wytwarzających wysokie tony (tj. skrzypce, gitara), a klucz basowy odpowiednio do zapisu notacji instrumentów wytwarzających niskie tony (bas, fagot). Te klucze mówią nam od czego zacząć wyliczanie muzycznych tonów. Klucze są zatem książką odniesienia dla zapisu nutowego. Jeśli nie ma ich w zapisie to możesz umieścić nutę w dowolnym miejscu na zapisie i nazwać ją jak chcesz. Klucz wiolinowy wskazuje w którym miejscu znajduje się dźwięk 'G’, a klucz basowy określa w którym miejscu znajduje się dźwięk 'F’. Gdy opanuje się ten etap to należy zwrócić uwagę na metrum w którym zapisany jest dany utwór. Zazwyczaj w muzyce elektro-akustycznej czas będzie podawany jako 4/4/, 2/4, 3/4 lub 6/8, ale może to być również coś innego. Mówi nam to w jakim tempie grany jest utwór. Na przykład w 4/4 liczymy odpowiednio jeden, dwa, trzy, cztery (przykładem utworu w tym tempie może być 'Silverflame’ wykonywane przez Dizzy Mizz Lizzy). W 3/4 liczymy jeden, dwa, trzy (zwykle zwane także walcem, a przykładem tego tempa może być Bridal Roller) i tak dalej. Teraz pozostaje tylko ostatnia część „przygotowań” do wykonania. Zanim będziemy mogli komponować swoje dźwięki oraz rytmy to musimy zwrócić uwagę na zapis. Klucze muzyczne mają różny zakres wysokości tonu jak i różny zapis. Niektóre klucze mają znaki Sharp(#), a niektóre flat (b). Jeśli nie pamiętasz, które należą do którego klucza, możesz to wygooglować i sprawdzić, wpisując w wyszukiwarkę „Circle of fifhts”.
Dzięki tym rzeczom, że tak powiem, nauczyliśmy się w jakim języku mówimy w utworze muzycznym i musimy teraz zastanowić się, co chcemy powiedzieć tym językiem. Kiedy musimy zapisać wysokości i umieścić je jednym z dwóch miejsc. Na linii lub w przestrzeni między nimi. Podstawowy alfabet muzyczny przypisuje nazwę każdej nucie: A, B, C, D, E, F i G. Jeśli masz dźwięk, powiedzmy, że 'C’ na pięciolinii muzycznej i wejdziesz wyżej to przejdziesz dalej w alfabecie. Jeśli zejdziesz na pięciolinii to alfabetycznie zejdziesz w dół i tak dalej. Jeśli chcesz grać wyżej po nucie 'G’ to zacznij ponownie od nuty 'A’. Jeśli chcesz zejść niżej niż nuta 'A’ to kontynuuj od tyłu. Można jednak zaryzykować idąc w górę lub w dół tak mocno, że zabraknie miejsca na pięciolinii. W tym przypadku możesz dodać tzw. linie dodane. Pełnią taką samą rolę jak pięciolinia i należy je dodać tylko w momencie, gdy ich naprawdę potrzebujesz. Dzięki temu twoja pięciolinia nie będzie zajmować dużo miejsca. Zawsze możesz skorzystać z pięciu linii dodanych. Na keyboardzie można także grać akordy. Oznacza to, że gramy co najmniej trzy różne dźwięki jednocześnie.
Co sprawia, że system notacji jest wyjątkowo? To że mówi nam co grać, i jak to grać. Nuty same w sobie (nazwy nut) mówią nam co grać. Rytmika z kolei mówi nam jak grać nuty i to ostatnia rzecz, którą musimy dodać zanim będziemy mieli gotowy utwór do zagrania lub zaśpiewania. Istnieje wiele różnych rodzai rytmicznych: ćwierć nuty, ósemki, triole, szesnastki i więcej, a każde tworzą wartość. Na przykład dwie ósemki odpowiadają w czasie jednej ćwierć nucie. Stąd można wywnioskować, że muzyka jest czymś w rodzaju matematycznej łamigłówki, którą musimy rozwiązać. Jeśli na przykład metrum utworu to 4/4 (cztery uderzenia – zwróć uwagę na nazwę), to należy się upewnić, że rytm odpowiada czterem uderzeniom. Następnie pojawia się nowa miara, która przechodzi pionowo przez pięciolinię, a od której ponownie zaczynamy odliczanie. W tym przypadku możemy grać po cztery tony, po jednej na każdej ćwiartce lub trzech czwartych lub następnie na dwóch ósemkach. Obie linie przesuwają się odpowiednio w czasie i są odpowiednio oznaczone.
To właściwie wszystko z czego składa się notacja muzyczna. Oczywiście zapis może stać się bardziej zaawansowany lub dynamiczny dzięki rozszerzeniom w notacji. Ale koniec końców to wszystko czego potrzeba do grania nut na keyboardzie. Jeśli masz swoje lata to poszukaj swojego śpiewnika z liceum lub książki do śpiewania hymnów, będziesz miał wtedy dowód na to, że system notacji wcale nie jest tak trudny ani tak skomplikowany jak wielu zwykło myśleć. Został zaprojektowany w ten sposób, aby był jak najprostszy jak to tylko możliwe.
Charakterystyka nut klawiszowych
Zazwyczaj keyboard ma 88 klawiszy. Pamiętaj że każdy ton ma ustalone miejsce na pięciolinii, a pięciolinia zawiera 9 różnych tonów (5 na linii oraz 4 w pustych polach między liniami). Jeśli umieścisz wszystkie tony instrumentu na jednej linii to będziesz musiał narysować niezwykle dużą liczbę linii dodanych, a to oczywiście nie zadziała. Dlatego nuty na klawiaturze od środka aż do końca prawej strony zapisywane są w kluczu wiolinowym, a od środka do lewej w kluczu basowym. Nie oznacza to, że nigdy nie przyjdzie nam użyć linii dodanych, ale ułatwia sam zapis.
Zwykle do gry na keyboardzie używa się dwóch rąk. Podczas gry na keyboardzie jednocześnie odczytuje się klucz wiolinowy oraz klucz basowy. To oczywiście wymaga treningu, ale jest możliwe – organiści często grają z trzech pięciolinii jednocześnie, ponieważ grają oni również basowe dźwięki na pedałach stopami.
Możliwe jest również granie z dwóch kluczy wiolinowych. Jeśli utwór tego wymaga to przenosisz swoje ręce na prawą stronę klawiatury. Jeśli obie pięciolinie są w klucz basowym i utwór jest zagrany nisko to przenosisz swoje dłonie na lewą część klawiatury. Zawsze należy pamiętać, że rzeczy są notowane po to, aby ułatwić grę. Dlatego pianista ma szansę na zagranie utworu, którego się nauczy lub na bezpośrednią grę w trakcie odczytu zapisu nutowego.
Pianino ma równiez pedały, ale pełnią one inną funkcję niż w przypadku organów. Na pianinie nie dają one konkretnego tonu, ale efekt dźwiękowy. Najczęściej używany jest pedał prawy (sustain), który podtrzymuje dźwięk. Aby rozjaśnić, że pedał musi zostać naciśnięty w danym momencie to często zostawia się notatkę 'ped’ w zapisie. Jednak nie zawsze jest to zapisane dlatego zadaniem pianista jest własna interpretacja intencji kompozytora.
Często widać także oznaczenia dynamiczne pod nutą. Może to być pisae kursywą i znakiem 'f’, który oznacza forte, czyli głośniej lub znakiem 'p’, który oznacza, że dany dźwięk należy grać miękko. Takie oznaczenia podpowiadają pianiście w jaki wyrazić i zagrać dany moment utwory w takim szczególnym miejscu. Można myśleć o tym w sposób wykrzyknień w notacji. W wyobraźni czytamy to krzyczącym głosem. Taką mentalność musi mieć pianista gdy widzi w zapisie znak 'f’. Ta dynamika w zapisie jest bardzo przydatna, jeśli chcesz mieć pewność, że muzyk odtworzy to dokładnie tak jak sobie to zaplanowałeś. Ale zdecydowanie nie jest to wymóg. Im dokładniejsza i bardziej szczegółowa jest notacja muzyczna tym bardziej precyzyjnie może być odtworzona przez muzyka. Natomiast jeśli notacja nie jest zbyt szczegółowa i dokładna to dajesz muzykowi większa szansę na ekspresję samego siebie. Bach jest dobrym przykładem. Nigdy nie zapisywał dynamiki utworu – zostawiał muzykom pole na własną koncepcję!
Keyboard posiada możliwosć grania kilku tonów jednocześnie zupełnie tak jak na gitarze. W notacji dla instrumentów na których można wygrywać kilka tonów jednocześnie, często widać, że nad nutami znajduje się akord. A oznacza to, że jeśli nie chcesz grać osobnych nut tak jak w zapisie to możesz je zastąpić akordem pisanym. Taki rodzaj przełożenia zapisu nutowego można znaleźć w wielu książkach z piosenkami.
Jak lepiej odczytywać zapis nutowy?
Chcesz być dobrym w czytaniu nut na keyboard? Zacznij od znajdowania nut, które nie są zbyt trudne. To najlepsza rada jaką mogę ci dać. Pamiętaj jednak, aby nie patrzeć na swoje palce. Możesz je czymś zakryć, żeby nie zwracać na nie uwagi. Musisz skupić się na czytaniu i graniu nut. Im więcej działasz w ten sposób tym z czasem stajesz się bardziej wykwalifikowany. Nazywa się to również wykonaniem a vista, czyli czytaniem i graniem utworu bez wcześniejszego przygotowania się.Jest wiele książek napisanych do trenowania tej umiejętności.
Kupno zeszytu do zapisu nutowego
Jeśli chcesz grać przy użyciu partytury na keyboard to istnieje wiele opcji. Wszystkie większe sklepy muzyczne mają na sprzedaż nuty na instrumentów klawiszowych. Zaletą notacji muzycznej jest tak naprawdę to, że nie można się pomylić w trakcie grania utworu. Wszystkie instrumenty żyją swoim własnym życiem i są inne. Ale wszystkie klucze zapisuje się dokładnie w ten sam sposób i nie trzeba tracić energii, aby wypróbować czegoś nowego w tej kwestii. Wystarczy po prostu znaleźć odpowiedni dla siebie zapis nutowy i go kupić. Następnie w procesie uczenia się utworu, którego zawsze chciałeś się nauczyć, uczysz się gry na instrumencie!